6 chiếc mũ tư duy – 6 thinking hats

Jan 29, 2022

Đặc điểm của 6 chiếc mũ tư duy

Mũ trắng (Objective / Khách quan)

Màu trắng tượng trưng cho một từ giấy trắng. Chiễ mũ trắng giúp chúng ta giữ vai trò trung laapk. Khi đội “Mũ trắng”, bạn sẽ đánh giá vấn đề một cách khách quan, dựa trên những dữ kiện có sẵn. Hãy nghiên cứu thông tin bạn có để tìm ra câu trả lời cho những điều bạn còn thắc mắc.

Một số câu hỏi có thể sử dụng trong tư duy mũ trắng:

Chúng ta đã có những thông tin gì về vấn đề này?
Chúng ta cần có những thông tin nào liên quan đến vấn đề đang xét?
Chúng ta đang còn thiếu những thông tin, dữ kiện nào? Làm sao để có được chúng?

Mũ đỏ (Intuitive / Trực quan)

Màu đỏ mang hình ảnh của lửa đang cháy trong lò, con tim, dòng máu nóng, sự ấm áp. Khi đội “Mũ đỏ”, bạn sẽ đánh giá vấn đề dựa trên trực giác và cảm xúc. Bạn đưa ra các lý lẽ giải pháp dựa theo cảm tính mà không cần đến logic. Đồng thời, cố gắng đoán biết cảm xúc của người khác thông qua những phản ứng của họ và cố gắng hiểu được những phản ứng tự nhiên của những người không hiểu rõ lập luận của bạn.

Một số câu hỏi có thể sử dụng:

Cảm giác của tôi ngay lúc này là gì?
Trực giác của tôi mách bảo điều gì về vấn đề này?
Tôi thích hay không thích vấn đề này?

Mũ đen (Negative / Tiêu cực, điểm tối )

Màu đen mang hình ảnh của đêm tối, đất bùn. Khi đội “Mũ đen”, bạn cần đánh giá vấn đề theo góc nhìn tiêu cực, cẩn trọng và e dè. Hãy cố gắng đoán trước những nguyên nhân có thể khiến ý tưởng và cách giải quyết vấn đề không đạt hiệu quả như mong đợi. Chiếc mũ đen đóng vai trò hết sức quan trọng, nó đảm bảo của chúng ta tránh được các rủi ro, nó ngăn chúng ta làm điều sai, bất hợp pháp hay nguy hiểm. Nhìn nhận sự việc theo cách này sẽ giúp bạn loại bỏ những điểm yếu trong một kế hoạch hoặc cách thức tiến hành công việc, điều chỉnh cách giải quyết vấn đề hoặc chuẩn bị kế hoạch dự phòng cho những vấn đề có thể nảy sinh ngoài dự kiến.

Một số câu hỏi sử dụng trong tư duy mũ đen:

Những rắc rối, nguy hiểm nào có thể xảy ra?
Những khó khăn nào có thể phát sinh khi tiến hành làm điều này?
Những nguy cơ nào đang tiềm ẩn?

Mũ vàng (Positive / Tích cực, lợi ích )

Màu vàng Mang hình ảnh của ánh nắng mặt trời, sự lạc quan, các giá trị, các lợi ích. Khi đội “Mũ vàng”, bạn sẽ suy nghĩ một cách tích cực. Sự lạc quan sẽ giúp bạn thấy hết được những lợi ích và cơ hội mà quyết định của bạn mang lại. Cách tư duy “Mũ vàng” giúp bạn có thêm nghị lực để tiếp tục công việc khi bạn gặp nhiều khó khăn, trở ngại.

Một số câu hỏi có thể sử dụng:

Những lợi ích khi chúng ta tiến hành dự án này là gì?
Đâu là mặt tích cực của vấn đề này?
Liệu vấn đề này có khả năng thực hiện được không?

Mũ xanh lá cây (Creative / Sáng tạo)

Màu xanh gợi liên tưởng đến cây cỏ xanh tươi, sự nảy mầm, sự đâm chồi, sự phát triển. Khi đội “Mũ xanh lá cây”, sẽ là tính sáng tạo, điểm đột phá trong tư duy về sự việc. Lối tư duy tự do và cởi mở khi đội “Mũ xanh” sẽ giúp bạn tìm ra những giải pháp sáng tạo để giải quyết vấn đề.

Một số câu hỏi có thể sử dụng:

Có những cách thức khác để thực hiện điều này không?
Chúng ta có thể làm gì khác trong trường hợp này?
Những lợi ích khi chúng ta tiến hành dự án này là gì?
Đâu là mặt tích cực của vấn đề này?

Mũ xanh dương (Process / Tổng quan, tiến trình )

Màu xanh dương liên tưởng đến bầu trời xanh. Mũ xanh dương sẽ kiểm soát tiến trình tư duy. Đây là chiếc mũ người chủ tọa đội để kiểm soát tiến trình cuộc họp. Khi gặp khó khăn do bế tắc về ý tưởng, chủ tọa có thể linh hoạt điều chỉnh cách tư duy của mọi người dự họp sang hướng “Mũ xanh lá cây”. Còn khi cần lập kế hoạch dự phòng, chủ tọa sẽ yêu cầu mọi người tư duy theo cách “Mũ đen”.

Một số câu hỏi áp dụng:

Xác định trọng tâm và mục đích thảo luận cho nhóm: Chúng ta ngồi ở đây để làm gì? Chúng ta cần tư duy về điều gì? Mục tiêu cuối cùng là gì?
Sắp xếp trình tự cho các chiếc nón trong suốt buổi thảo luận.
Cuối cùng, tập hợp mọi ý kiến, tóm tắt, kết luận và ra kế hoạch.
Chúng ta đã đạt được gì qua buổi thảo luận?
Chúng ta có thể bắt đầu hành động chưa?
Chúng ta có cần thêm thời gian? Cần thêm thông tin gì để giải quyết vấn đề?

Ứng dụng phương pháp “6 chiếc mũ tư duy” để làm gì?

Kích thích suy nghĩ song song.
Kích thích suy nghĩ toàn diện.
Tách riêng cá tính (như là bản ngã, các thành kiến …) và chất lượng.
Đào tạo về sáng tạo, điều phối cuộc họp, quản lý cuộc họp.
Tăng năng suất làm việc và trao đổi trong nhóm.
Cải tiến sản phẩm và quá trình quản lý dự án.
Phát triển tư duy phân tích, và ra quyết định.

Một cách tiến hành phương pháp “6 chiếc mũ tư duy”

Mọi người trong nhóm làm việc sẽ cùng tham gia góp ý — tùy theo tính chất của ý đó mà người đó (hay người trưởng nhóm) sẽ đề nghị đội mũ màu gì. Người trưởng nhóm sẽ lần lượt chia thời gian tập trung ý cho mỗi mũ màu… Tuy nhiên, một số trường hợp đặc biệt nếu cần bất kì thành viên nào cũng có thể đề nghị góp thêm ý vào cho 1 mũ màu nào đó (tuy vậy phải giữ đủ thời lượng cho mỗi mũ màu).

Bước 1 (Mũ trắng):

Tất cả các ý kiến nào chỉ chứa sự thật, bằng chứng, hay dữ kiện, thông tin. Đội mũ này có nghĩa là “hãy cởi bỏ mọi thành kiến, mọi tranh cãi, cởi bỏ mọi dự định và hãy nhìn vào cơ sở dữ liệu”.

Bước 2 (Mũ xanh lá cây):

Tạo ra các ý kiến làm sao để giải quyết. Các sáng tạo, các cách thức khác nhau, các kế hoạch, các sự thay đổi.

Bước 3:

– Đánh giá các giá trị của các ý kiến trong mũ xanh lá cây.

– Dùng mũ vàng để viết ra danh mục các lợi ích.

Mũ vàng: Tại sao vài ý kiến sẽ chạy tốt và tại sao nó mang lại lợi ích? Ở đây cũng có thể dùng về các kết quả của các hành động được đề xuất hay các đề án. Nó còn dùng để tìm ra những vật hay hiệu quả có giá trị của những gì đã xảy ra.

– Dùng mũ đen để viết các đánh giá và các lưu ý.

Mũ đen có giá trị nhất. Dùng để chỉ ra tại sao các đề nghị hay ý kiến không thích hợp (hay không hoạt động được) cùng với các dữ kiện, với kinh nghiệm sẵn có, với hệ thống đang hoạt động, hoặc với chế độ đang được theo. Mũ đen lúc nào cũng phải tính đến sự hợp lý.

Bước 4 (Mũ đỏ):

Viết các phản ứng, trực giác tự nhiên và các cảm giác.

Mũ đỏ cho phép người suy nghĩ đặt xuống các trực cảm mà không cần bào chữa.

Bước 5 (Mũ xanh da trời):

Tổng kết và kết thúc buổi làm việc

Mũ xanh da trời là sự nhìn lại các bước trên hoặc là quá trình điều khiển. Nó sẽ không nhìn đến đối tượng mà là nghĩ về đối tượng (thí dụ như ý kiến “đội cho tôi cái mũ xanh lá cây, tôi cảm giác rằng có thể làm được nhiều hơn về cái mũ xanh này”).

You need to login in order to like this post: click here