Tư duy kiểm thử (Testing Mindset): Không chỉ là “test cho chạy”, mà là “nghĩ như người dùng – nghi ngờ như hacker”

Jun 24, 2025

📍 Vì sao tư duy kiểm thử quan trọng?

Nhiều tester mới vào nghề nghĩ kiểm thử là: “làm theo test case”, “check xem có bug không”. Nhưng một tester giỏi là người:

Phân tích được rủi ro ngay cả khi chưa có tài liệu
Tìm ra những tình huống không ai ngờ tới
Không chỉ test chức năng đúng, mà còn test sự chịu đựng, sự xui rủi, và cả… người dùng dở hơi

Đó chính là tư duy kiểm thử – Testing Mindset.

🔍 1. Suy nghĩ như người dùng

Người dùng sẽ không làm theo “kịch bản lý tưởng” như trong test case.
Họ sẽ:
- Copy & paste ký tự lạ
- Vô tình tắt mạng giữa chừng
- Dùng trình duyệt cũ / điện thoại đầy bộ nhớ
- Thử nhập emoji, tiếng Việt, tiếng Trung

🧠 → Hãy luôn tự hỏi:

“Nếu tôi là người dùng… tôi có thể làm sai chỗ nào?”
“Ứng dụng này có dễ gây hiểu nhầm không?”

🕵️‍♀️ 2. Nghi ngờ như hacker

Một chức năng trông “ổn” về giao diện nhưng chưa chắc đã ổn về bảo mật.
Những câu hỏi cần đặt ra:
- Trường input có bị SQL injection không?
- API có giới hạn quyền truy cập đúng chưa?
- Người dùng A có thể xem dữ liệu của người B không?

🧠 → Testing mindset là phải nghi ngờ cả khi mọi thứ trông có vẻ bình thường.

🧱 3. Phân tích rủi ro và luồng phụ

Một chức năng có thể có 1 luồng chính (happy case) và vô số luồng phụ (edge case, fail case,…).

Ví dụ: chức năng “Đặt hàng”
- Happy case: Chọn sản phẩm → Thêm giỏ → Thanh toán
- Rủi ro:
  - Mạng lag → giỏ hàng chưa update
  - Hết hàng sau khi thanh toán → xử lý thế nào?
  - Người dùng chỉnh số lượng bằng tay → vượt quá tồn kho?

🧠 → Một tester giỏi là người biết đặt câu hỏi:

“Nếu hệ thống gặp trường hợp này thì sao?”

🧰 4. Không phụ thuộc 100% vào test case

Test case là khung, nhưng tư duy kiểm thử là linh hồn.
Automation test có thể kiểm đúng – sai, nhưng exploratory test giúp tìm ra lỗi chưa ai nghĩ đến.

Một tester giỏi sẽ:

Đặt câu hỏi phản biện lại đặc tả
Dự đoán trước những vấn đề chưa được viết ra
Ghi chú và trao đổi với BA/dev để làm rõ

💡 5. Luyện tư duy kiểm thử mỗi ngày

Luôn thử “ngược lại” thay vì chỉ làm theo hướng dẫn
Tập viết checklist/checklist mở để test linh hoạt
Đọc bug report của các tester khác trên Jira, GitHub,…
Theo dõi các lỗi lớn trong sản phẩm thực tế (vụ crash app ngân hàng, lỗi hiển thị giá vé 0 đồng…)

🎯 Kết luận

“Testing mindset là thứ không ai dạy bạn cụ thể, nhưng nó giúp bạn đi xa hơn bất kỳ công cụ tự động nào.”

Không có tư duy kiểm thử → bạn chỉ là người làm theo checklist.
Có tư duy kiểm thử → bạn là người đảm bảo sản phẩm được dùng an toàn, mượt mà, và đáng tin cậy.

You need to login in order to like this post: click here